Ons lichaam onthoudt alles

Als mensen zeggen dat iets tussen je oren zit, hebben ze gelijk. Want daar zit je brein en dat doet zijn best alles te verklaren. Dat lukt alleen niet altijd, omdat stress en emoties elders in je lijf zitten. Het lichaam onthoudt alles, ook waar het brein (nog) niet toe in staat is. We vergeten vaak dat we voelende wezens zijn die ook kunnen denken, in plaats van andersom.

Ons lichaam is gemaakt om te voelen, om te verbinden, om contact te maken, om lief te hebben, om waar te nemen, te bewegen, om steun te geven en te ontvangen, om uit te reiken, om te leven en te overleven. Ons brein is een essentieel onderdeel van ons lichaam, dat ons in staat stelt na te denken over wat we voelen, over wat we waarnemen, over het contact dat we maken en hoe we dat doen. Zonder het brein kan het lichaam niet (over)leven, maar andersom ook niet.

Het is daardoor zowel het brein als het lichaam zelf dat de boodschappen opslaat die we meekrijgen. Hoe we welkom zijn geheten, of we zijn gedragen door warme handen, of we veilig waren en erbij hoorden, of we bang of boos mochten zijn, of we werden getroost als we verdriet hadden, of we zijn aangemoedigd om te ontdekken en te leren.

Het heeft bij mij een tijdje geduurd voordat ik werkelijk begreep dat ons lichaam meer is dan een vehikel voor het verstand. Ik ben niet opgevoed met het idee dat voelen iets toevoegt, dat emoties waardevolle informatie bieden, dat het lichaam een geheugen heeft en dingen opslaat die ons brein (nog) niet kan bevatten. Het brein, je verstand, nadenken, dat was belangrijk. Het lijf kwam er op behoorlijke afstand achteraan. Ik heb als kind niet geleerd het te waarderen of ernaar te luisteren.

Stress hoort erbij

Als mijn lijf al probeerde me iets duidelijk te maken – dat het moe was bijvoorbeeld en behoefte had aan aandacht en rust – dan wist mijn verstand dat altijd wel te overschreeuwen. Stel je niet aan, gewoon doorgaan. Niets aan de hand. Je kunt die mensen niet laten zitten omdat jij een beetje moe bent. Je bent jong; dit kun je best aan. Wat zullen je ouders / collega’s / klanten / anderen wel niet van je denken! Je moet hard werken, stress hoort erbij.

Zie ook Stress – herken de fysieke signalen

Ik stond altijd ‘aan’, was altijd alert. Moest van alles en had niemand nodig. Altijd bezig en altijd druk. Iedereen kon op mij rekenen, ik stond altijd klaar, cijferde mezelf weg. Dat is heel lang goed gegaan. Tot het niet meer ging. Mijn verstand sputterde nog tegen – Ja maar, hier heb je helemaal geen tijd voor, dit kun je je niet veroorloven (wat alleen maar nóg meer stress veroorzaakte) – maar mijn lijf kon het niet meer opbrengen.

Burn-out

Het begon met bonkende hoofdpijn, die me dwong een paar dagen in een donkere kamer te blijven. Daarna kwam de verzengende rugpijn, die me aan bed of bank kluisterde. Toen dat blijkbaar ook niet meer genoeg was, kwamen de hartkloppingen, huilbuien en paniekaanvallen. En uiteindelijk was daar de burn-out die me buiten spel zette. Ik kon helemaal niets meer.

Inmiddels heb ik geleerd om naar mijn lijf te luisteren. Werkelijk te luisteren, dus niet alleen naar de relatief eenvoudige boodschappen als ‘ik heb honger’ of ‘ik ben moe’ of ‘ik heb een stijve nek en dat komt ergens vandaan’. Ik heb ook geleerd om te luisteren naar wat mijn lichaam vroeger heeft opgeslagen, net zoals mijn brein herinneringen heeft opgeslagen. Dankzij methodes als embodied coaching op basis van transactionele analyse, IZR (interactieve zelfresonantie) en IEMT (integral eye movement) heb ik ontdekt wat er allemaal verscholen en vooral weggemoffeld lag (en ligt, want ik kom steeds weer nieuwe lagen tegen) in mijn lichaam.

Overeind blijven

Ik leerde bijvoorbeeld hoe goed mijn lichaam is in het overeind blijven en hoe hard het daarvoor haar best doet; al sinds ik leerde staan. Op eigen benen kunnen staan – alleen, zonder hulp – was iets om trots op te zijn en dat moest ik dus ten koste van alles zien te kunnen én vol te houden. De boodschap dat het ook prima is om na een poosje weer te gaan zitten of liggen en uit te rusten of iets anders te gaan doen, is veel minder goed opgeslagen op mijn harde schijf. Immers: daar kreeg ik geen complimentjes voor. Dat was niet belangrijk.

Lees ook De drijvende krachten bij stress, rouw en verlies

Een kindje dat net leert staan heeft nog niet de capaciteiten om woorden op te slaan in het geheugen. Dat deel van het brein is nog helemaal niet zover. Op die leeftijd is vooral het emotionele deel van de hersenen actief, waar verbindingen worden gelegd die de basis vormen voor de rest van je leven. Als daar ‘schrijffoutjes’ worden gemaakt, kunnen die een leven lang meegaan en steeds opnieuw verkeerd worden geïnterpreteerd. Totdat iemand ontdekt dat het een schrijffoutje is, dat daardoor een nieuwe betekenis krijgt.

Niet mijn angst

Ik ontdekte ook dat veel reacties van mijn lichaam helemaal niet met hier en nu te maken hebben maar met daar en dan en toen. En ik leerde dat er verschil is tussen wat ik echt zelf voel of wat van iemand anders is. Zo bleek angst om te vallen helemaal niet van mij te zijn, maar van mijn moeder, die zo bang was om te vallen dat ik er ook bang voor werd.

Het feit is dat mijn moeder bij een kleine misstap van een stoepje al haar enkel brak en dat ze haar rug heeft gebroken toen ze viel door onoplettendheid van iemand anders. Logisch dat ze daar gestrest over was en logisch dat ik als kind die angst voelde, want ze was ook bang dat ik zou vallen en me pijn zou doen. Nog een boodschap om toch maar vooral overeind te blijven en houvast te zoeken. Want stel je voor als je (door de mand) valt…

Ingang voor coaching

Het lichaam is op die manier een waardevolle extra ingang voor coaching, omdat het veel verder gaat dan een cognitieve gedragsverandering. Werken met het lichaam als ingang betekent werken vanuit de basis, waar de eerste verbindingen zijn gelegd. Stressreacties zijn immers helemaal niet bewust of doordacht, maar automatische reacties van het lichaam om veilig te zijn, te overleven, bij de groep te horen. Het zijn ook juist de situaties waarin er (mogelijk) gevaar dreigde, die worden opgeslagen in het zenuwstelsel om ons te helpen overleven.

Als uitreiking niet wordt beantwoord, als huilen wordt afgedaan als lastig of zwak, als trauma overslaat van ouder op kind, als er geen hulp of houvast is, als een kind geen kind kan zijn, als iemand wordt uitgesloten of niet zichzelf kan zijn, als de verwachtingen te hoog zijn om aan te voldoen – het lichaam onthoudt het als het brein daartoe (nog) niet in staat is, en zorgt voor een beschermingsmechanisme dat bij de eerste keren in elk geval doeltreffend en werkzaam was. Het is alleen de vraag of het nog steeds geldt.

Kijk ook eens naar Over M-Press Coaching

Dankzij de opleidingen die ik volgde, heb ik veel geleerd over mezelf, mijn onbewuste overtuigingen, overlevingsmechanismen en overgenomen emoties. Maar ik heb vooral ook geleerd hoe ik cliënten die te maken hebben met stress, burn-out, verlies, rouw en/of hoogsensitiviteit nóg beter kan helpen. Coachen met het lichaam als ingang en met wat het ooit heeft opgeslagen om het te redden in dit leven, is een fantastische toevoeging. Wil je meer weten over hoe het misschien ook jou kan helpen, maak dan een afspraak voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek.