Coaching bij veranderingen, verlies, stress, burn-out en hoogsensitiviteit
Als iemand langzaam van je wegdrijft

Als iemand langzaam van je wegdrijft

Rouw treedt niet pas op wanneer iets of iemand er niet meer is. Vaak begint het al eerder. Als je te horen krijgt dat een dierbare ongeneeslijk ziek is, begint het al. Ook bij diegene zelf. Alle betrokkenen verliezen steeds een beetje meer.

© Shutterstock

Dementie, uitgezaaide kanker, Parkinson, ALS – het zijn zomaar wat ziektes waarvan de diagnose inslaat als een bom. Alles staat op zijn kop. Het accepteren van de diagnose is al enorm moeilijk, laat staan het accepteren dat er een onherroepelijk afscheid volgt. Je weet vanaf dat moment immers dat je in de reservetijd zit en dat iemand van wie je houdt, van je zal wegdrijven. Ook al kan dat misschien nog jaren duren. In die periode verandert er veel en maak je een reeks van verliezen mee.

Je verliest al

Als je begrijpt wat rouw is, begrijp je ook waarom er tijdens een ziekteproces al een vorm van rouw is. Rouwen is het zoeken naar een manier om te leren leven met een nieuwe werkelijkheid die we helemaal niet willen leren kennen.

Lees ook Over verlies

Als iemand ongeneeslijk ziek is, zijn er grofweg drie momenten van rouw, voor alle betrokkenen. Eerst bij het horen van de diagnose, dan het moment waarop iemand niet meer zelfstandig kan functioneren (en eventueel naar een verzorgingstehuis of hospice gaat), en uiteindelijk het moment van overlijden. Dat geeft op al die momenten, zoals alle vormen van rouw, veel emoties. Frustratie, afschuw, woede, onbegrip, onmacht, verdriet uiteraard. Die momenten kunnen weken uit elkaar liggen, maar ook maanden of zelfs jaren. Eigenlijk is het een opeenstapeling van verliezen.

Sommigen noemen het proces tot het overlijden ‘voorrouw’ of anticiperende rouw, maar in mijn ogen is het gewoon ‘echte’ rouw om een wat ze noemen levend verlies. Je verliest immers al heel veel – dat geldt voor alle betrokkenen: gezondheid, een toekomstbeeld, zelfstandigheid, je dierbare zoals je die kende, een stukje van je leven. Het ís al een nieuwe werkelijkheid vanaf het moment van de diagnose.

ROUWEN OM IEMAND DIE ER NOG IS

de correspondent

Elk nieuw stukje verlies heeft zijn eigen rouw. Je kunt je voorbereiden op het volgende stukje, maar je kunt er niet op vooruitlopen. Doordat er al zoveel verliezen zijn voor het laatste afscheid, kan het lijken alsof je het ergste al gehad hebt als iemand komt te overlijden. Soms is dat ook zo, omdat je al zoveel rouw hebt doorleefd, maar toch ben je dan nog niet klaar. Want pas dan is iemand er écht niet meer en begint de volgende nieuwe werkelijkheid. De kans is groot dat je na een soms jarenlange aanloop in overlevingsmodus staat om jezelf te beschermen, en het definitieve verlies nog niet werkelijk tot je doordringt. Het kan maanden duren voor de ‘naschok’ komt.

Juist in zulke situaties van langdurige, opgestapelde rouw en stress kan een burn-out of depressie op de loer liggen. Het is verstandig om dan hulp in te roepen van een rouwcoach of therapeut.

Periode vol stress

Gedurende een ziekteproces verandert er veel. Je moet misschien gaan zorgen voor je ouder of je partner, waardoor je een rol krijgt die ook op andere fronten van invloed is. Misschien kun je daardoor minder werken en heb je minder tijd voor je eigen gezin, of komt je bord nóg voller te liggen dan het al was. Of je moet die ander al laten gaan in de zin van zorg uit handen geven aan professionals in een ziekenhuis, verpleeghuis of hospice.

Lees ook Verlies een grote factor voor stress

Het hele proces van dichtbij meemaken en er onderdeel van zijn is heftig, maar het is ook mogelijk dat je helemaal niets kunt doen, bijvoorbeeld doordat je ver weg woont. Ook dat is zwaar. Er is dan bovendien het risico op een soort competentiestrijd en dat wil je echt niet, want is nóg een verlies.

Het resulteert hoe dan ook in ongelooflijk veel stress: je staat voortdurend op scherp, allerlei emoties rollen over elkaar heen, je maakt je zorgen, voelt je machteloos, verdrietig, gefrustreerd, je hebt veel ballen hoog te houden. Dat kan maanden of jaren duren en je kunt het niet ‘uit’ zetten. Ziek zijn is slopend voor degene die het betreft, maar ook voor diens omgeving.

Lees ook Over coaching

Het kan veel verschil maken als je begrijpt wat rouw is en hoe stress zich opbouwt en uit. Het kan bijvoorbeeld helpen te voorkomen dat je zo overbelast raakt door je pogingen om overeind te blijven voor je naasten, dat je instort. Niet iedereen wil of kan huilen, maar het kan wel rust geven om te beseffen en erkennen dat je allemaal verdriet hebt, bang en onzeker bent. Door dat te delen, er open over te zijn, het niet weg te stoppen of te ontkennen, komt er ruimte voor verbinding. Zelfs als er sprake is van dementie.

Dubbel verlies

Wat een groot verlies is (voor beide kanten), is dat iemand verandert, deels door de ziekte, deels door de omstandigheden. Een grote, sterke vent kan veranderen in een hoopje ellende, een goedlachse, vriendelijke vrouw in een scheldend serpent. Degene van wie je houdt, kan al zijn verdwenen voordat hij of zij overlijdt.

Als iemand ogenschijnlijk fysiek nog dezelfde is, maar mentaal sterk verandert, kan het nóg lastiger worden dan wanneer een ziekte vooral het lichaam aantast. Dementie bijvoorbeeld is een sluimerend proces, met kleine maar steeds groter wordende veranderingen. In het begin is er bij de dementerende zelf nog het besef dat hij vergeetachtig wordt. Dat geeft al ontzettend veel verdriet en stress. Maar het moment dat je vader, moeder of partner je niet meer herkent, of niet meer weet wie hij of zij zelf is, is hartverscheurend.

Het is extra schrijnend als voor buitenstaanders het misschien lijkt of er weinig aan de hand is. Mijn oma was daar goed in. Die kon ondanks haar dementie op het oog heel aardige gesprekken voeren, ware het niet dat ze dan aan mijn vader – haar enig kind – vroeg of ze kinderen had en zo ja, hoeveel… Zijn naam wist ze wel (misschien omdat de verzorgende die net een paar keer had genoemd), maar niet dat hij haar zoon was. Dat was keer op keer weer pijnlijk.

Toen mijn vader stierf vóór mijn oma, was ik stiekem best een beetje blij dat ze dement was. Ze heeft daardoor hopelijk niet beseft dat ze haar zoon overleefde – ook al was het met slechts twee maanden. Voor mijn vader was dat trouwens een haast onverteerbare gedachte, dat zijn moeder hem overleefde. Dat was voor hem een soort rouwproces.

Rouw aan twee kanten

Rouw is al voor iedereen anders, maar bij een (terminaal) ziekteproces komt er nog een dimensie bij. Het werkt namelijk twee kanten op, want zowel degenen die te horen krijgen dat ze niet meer beter worden, als hun aanstaande nabestaanden maken een rouwproces door. Die combinatie van rouwprocessen kan het tot een zware periode maken, ook al omdat je zo op de ander bent gericht dat je wellicht geneigd bent jezelf weg te cijferen.

Lees ook Waarom rouw bij HSP zo hard binnenkomt

Je wilt geen afscheid nemen, je wilt iemand niet kwijt, je wilt iemand niet zien aftakelen, je wilt niet ziek zijn, je wilt niet steeds minder kunnen en je wilt al helemaal niet je geliefden achterlaten in hun pijn en verdriet. Maar dat is wel de werkelijkheid waar je mee moet zien te dealen. Je kunt er tegen vechten en ontkennen wat je wilt, dat verandert het niet.

Alle betrokkenen ervaren de pijn van het verlies, en tegelijkertijd is het juist daardoor moeilijk om emoties toe te laten. Je wilt anderen in hun ellende niet ook nog eens ‘lastig vallen’ met je eigen verdriet. Maar dat is wel belangrijk!

Lees ook ‘Doen alsof’ lost je verdriet niet op

Wees niet bang om emoties te voelen en probeer ze niet op te kroppen of weg te stoppen, want dat geeft alleen maar nog meer stress. Een coach kan je daarbij helpen. Schroom dus niet om gedurende een ziekteproces al een rouwcoach in te schakelen. Dat kan echt een groot verschil maken, voor alle betrokkenen. Als je wilt weten wat ik voor je kan betekenen, maak dan een afspraak voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek.

Kijk hier als je meer wilt weten over mij of hoe anderen de coaching hebben ervaren. Wil je meer informatie over de mogelijkheden of een afspraak maken, neem dan contact op. Je krijgt altijd binnen 24 uur een reactie.